“ANG BATA NA PALAGING NASA TABI NG ILOG — AT ANG LIHIM NA NAGBAGO NG BUHAY NG ISANG BILYONARYO.”

Ako si Don Renato Alcaraz, 63 anyos.
Kilalang negosyante.
May-ari ng ilang kompanya, hotel, at lupa sa tatlong probinsya.

Pero sa kabila ng kayamanan ko, may isa akong hindi nasagot sa loob ng apatnapung taon:

Nasaan ang anak kong nawala noong dalawampu’t isa ako?

Ang anak na hindi ko man lang nahawakan.
Ang anak na sinabi ng pamilya ng babae ko na “patay na” raw sa panganganak.
Ang anak na ipinagdasal kong buhay — kahit minsan lang makita.

Lumipas ang taon… natutunan kong mabuhay na may butas sa puso.

Pero isang araw sa isang maliit na baryo…
nakita ko ang batang nagpaluhod sa akin.

ANG BATA SA TABI NG ILOG

Tuwing pupunta ako sa isang lupa kong binili sa probinsya, may napapansin akong bata sa tabi ng ilog.

Payat.
Mahiyain.
Laging nakaupo sa bato.
Nakayapak.
Nangingintab ang mata.

Nagbebenta siya ng maliit na isda na nahuhuli niya mag-isa.

Pangalan niya:

Uno.

Oo—Uno.

At tuwing makikita niya ako, tatakbo siya papalapit:

“Sir! Sir! Bili po kayo kahit konti lang! Para sa gamot ng Lola ko!”

May ngiti siya, kahit halatang pagod at gutom.

Hindi ko alam kung bakit,
pero parang hatak ako sa bata.
Parang pamilyar ang mata.
Parang nakikita ko ang sarili ko noong bata pa ako.

Isang araw, tinanong ko siya:

“Uno, nasaan ang tatay mo?”

Umiling siya.

“Wala po akong tatay, Sir.
Sabi ni Lola… iniwan daw kami bago pa ako ipanganak.”

Sumikip ang dibdib ko.

Parang may multong gumising sa loob ko.

ANG ARAW NA NAGBAGO ANG LAHAT

Isang hapon, bumagsak si Uno sa lupa.
Nahimatay.
Nanginig.
Maputla.

Agad ko siyang binuhat papunta sa sarili kong sasakyan at dinala sa pinakamalapit na ospital.

Nang tinanggal ng doktor ang lumang sando niya…

Nalantad sa dibdib niya ang birthmark na hugis bituin.

At doon…

parang binagsakan ako ng langit.

Dahil ang birthmark na iyon—
ay birthmark ko rin noong ako’y bata.

Umiling ako.

“Hindi posibleng—”

Pero sa loob ko, alam ko na ang sagot.

Kaya kinausap ko ang Lola niya.

ANG LIHIM NG LOLA NI UNO

Sa maliit na kubo, humagulgol ang matanda nang makita ako.

“Don Renato… patawad…
hindi ko sinabing buhay ang apo ko.”

“Lola… bakit?”

Hinawakan niya ang kamay ko, umiiyak.

“Kasi anak yan ng anak mong babae…
ang anak n’yong inakalang namatay.”

Nanginginig ako.

“Ano… sinabi nilang patay siya!”

“Hindi siya namatay, Don Renato.
Tinago siya ng pamilya ng babae n’yo…
para wala kayong karapatan sa bata!”

Kinilabutan ako.

Hindi pala patay.
Hindi pala nawala.

Tinago.
Inilayo.
Sinabihan akong wala.

Napaluhod ako.

Hawak ang ulo ko.

At doon ko nakita si Uno sa kama — payat, mahina, pero humihinga.

“Lolo… babalik po ba kayo bukas?”

Sumabog ang puso ko.

“Hindi kita iiwan, anak.”

ANG PAGBABAGONG HINDI INASAHAN

Agad kong ipinagamot si Uno.
Pinakain.
Binigyan ng tutor.
Inilipat sa bahay ko.

At sa unang gabi sa mansyon, sinabi niya:

“Lolo… ngayon lang po ako natulog sa kama…
na hindi nabasa ng ulan.”

Umiyak ako nang tahimik.

Hindi dahil sa awa.

Kundi dahil sa galit sa mga taon na ninakaw sa amin.

Pero higit sa galit…

naroon ang ligaya na may anak pala ako —
hindi patay, hindi nawala, hindi multo.

Buhay.
Humihinga.
At tinatawag akong Lolo.

EPILOGO — ANG KATOTOHANANG TUNAY NA YAMAN

Sa unang board meeting ko pagkatapos ng lahat, may ipinakilala akong bata.

“Mga kasama… ito ang magiging tagapagmana ng Alcaraz Group.”

At nakita ko ang ngiti ni Uno —
ngiti ng batang minsang nasa ilog, gutom, pero lumalaban.

Minsang itinago sa akin ng mundo…

pero ibinalik sa oras na hindi ko inaasahan.

ARAL NG KWENTO

Hindi lahat ng kayamanan ay nasa account, titulo, o negosyo.
Minsan, ang pinakamahalagang kayamanan—

ay ang taong hindi mo inasahang darating,
pero siya palang nawawalang bahagi ng kaluluwa mo.